Pracownikowi, który zachoruje, przysługuje zwolnienie lekarskie oraz wypłata wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy. Czas zwolnienia lekarskiego ma zapewnić odpoczynek oraz spokój potrzebny w procesie leczenia. Procedura otrzymania L4 wydaje się nie skomplikowana, czy jednak tak na pewno jest? Komu przysługuje zwolnienie chorobowe oraz kto może je wystawić pracownikowi?
Zwolnienie lekarskie inaczej nazywane chorobowym lub L4 jest dokumentem, który ma usprawiedliwić nieobecność pracownika w pracy z powodu choroby. Przysługuje ono każdej osobie objętej ubezpieczeniem zdrowotnym. W praktyce oznacza to, że wystawione może ono być osobie zatrudnionej na umowę o pracę, skorzystać mogą z niego pod pewnymi warunkami też osoby pracujące w ramach umowy zlecenia. L4 pracownik dostanie również w sytuacji, kiedy musi sprawować opiekę nad chorym członkiem rodziny np. dzieckiem.
Korzystanie ze zwolnień lekarskich to jeden z przywilejów pracownika. Pozwala zatroszczyć się o własne zdrowie, a także zdrowie współpracowników. Prezenteizm, czyli szukanie sposobu na unikanie zwolnienia lekarskiego jest zjawiskiem ocenianym negatywnie. Chodzenie do pracy chorym i osłabionym nie przynosi bowiem zysków firmie, a wręcz przeciwnie może spowodować duże straty.
Zwolnienie lekarskie może być wystawione, kiedy stan zdrowia uniemożliwia funkcjonowanie w miejscu pracy i sprawia, że wykonanie obowiązków służbowych jest niebezpieczne i mało komfortowe. Wskazaniem do L4 są, chociażby choroby zakaźne, angina, przeziębienie, biegunka, ciąża oraz wynikający z niej poród i połóg, choroby układu oddechowego, kostno-stawowego, mięśniowego, nerwowego. Lekarz e-zwolnienie może wystawiać również osobom cierpiącym na zatrucia, urazy, nowotwory.
To, na co dokładnie zostanie wystawione L4 warunkowane jest przed kod choroby wpisany na dokumencie przez lekarza. W Polsce od 1996 roku stosuje się Międzynarodową Statystyczną Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Kod wpisywany jest na zwolnieniu, które otrzymuje ZUS oraz oryginale – na kopii dla pacjenta nie znajduje się to oznaczenie. Warto jednak o nie dopytać lekarza, bowiem kod choroby wskazuje na to, co nam wolno przebywając na zwolnieniu. Lekarz, wypisując je, może kodem nakazać nam leżenie w łóżku lub też pozwolić na chodzenie, a nawet opuszczenie mieszkania w celu np. przyjęcia zastrzyków czy spotkań z psychiatrą/psychologiem. Zgodnie z Kodeksem Pracy pracownik przebywający na L4 nie może jednak wykonywać pracy zarobkowej, wyjechać na wakacje, robić remontu w domu itp. Prawo do sprawdzenia, czy osoba przebywająca na zwolnieniu nie łamie tego zapisu ma zarówno pracodawca (zgłaszający do ubezpieczenia więcej niż 20 pracowników), jak i Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Kontrola objąć może to, czy L4 jest wykorzystywane zgodnie z ustalonym celem, a także poprawność i autentyczność dokumentu.
Przyczyna wystawienia zwolnienia lekarskiego warunkuje, na ile zostanie ono wystawione. W polskim prawodawstwie nie jest ściśle określone, ile maksymalnie może trwać L4, jednak zgodnie z zapisami pracownik może przebywać na zwolnieniu 182 dni. Pod pewnymi warunkami okres ten może być dłuższy. Jest to możliwe m.in., jeśli pracownik choruje na gruźlice czy jest w ciąży – w takich sytuacjach prawodawstwo dopuszcza zwolnienie do maksymalnie 270 dni. Oprócz wyżej wymienionych ilości dni L4, osoby zatrudnione na umowę o pracę rocznie mogą wykorzystać 14 dni opieki nad chorym i 60 dni na opiekę nad dzieckiem do 14. roku życia.
E-zwolnienie wystawić może jedynie lekarz. Zgłosić się można po nie do lekarza dowolnej specjalności lub też tego bez specjalizacji. E-ZLA może on wystawić podczas tradycyjnej wizyty, jak i teleporady. Pracujący w przychodniach online lekarze tak jak w przypadku wizyt stacjonarnych mogą wystawić zwolnienie tylko i wyłącznie w sytuacji, w której uznają, że pracownik jest niezdolny do pracy.
Od grudnia 2018 roku jest obowiązek wystawiania zwolnień lekarskich w formie elektronicznej. Wymaga to od pacjenta posiadania osobistego konta na profilu PUE (Platforma Usług Elektronicznych ZUS). E-zwolnienie, które zostanie dodane do profilu, będzie mogło być uwzględnione przez pracodawcę oraz ZUS. Jeśli pracownik nie posiada konta PUE zobowiązany jest on dostarczyć L4 w formie papierowej pracodawcy w terminie do 7 dni od jego wystawienia.
Zazwyczaj pracownik przebywający na L4 otrzymuje 80% swojej stałej pensji. Wyjątek stanowią kobiety w ciąży, osoby po wypadku w miejscu pracy lub w drodze od niej, osoby poddające się badaniom w związku z byciem dawcą komórek, tkanek i narządów – im wypłacane jest 100% pensji. 70% wynagrodzenia otrzymują natomiast osoby hospitalizowane (wyłączając powody pobytu z wyżej podanych czynników).
Warto tu zaznaczyć, że przez pierwsze 33. dni zwolnienia wynagrodzenie będzie płacił pracodawca, kolejne dni będą finansowane przez ZUS. Zakład Ubezpieczeń społecznych w całości zapłaci wynagrodzenie na L4 jedynie właścicielowi firmy, pracownikom małych przedsiębiorstw (do 20 osób zatrudnionych).
W niektórych sytuacjach pracownik przebywający na L-4 nie otrzyma jednak wynagrodzenia. Dzieje się tak, kiedy L4 zostanie wystawione z powodu nadużywania alkoholu (nie jest ono płatne przez pierwsze 5 dni jego trwania).
Do lekarza po zwolnienie chorobowe należy udać się jak najszybciej, najlepiej zaraz po zauważeniu u siebie objawów choroby. Jeśli zdarzy się, że na tradycyjną wizytę trzeba czekać kilka dni, warto skorzystać z przychodni online, w której otrzyma się e-zwolnienie. Warto też pamiętać, że lekarz ma możliwość wystawienia L4 wstecz – zgodnie z prawem może ono zostać wypisane na 3 dni wstecz przed badaniem. Lekarze korzystają z tego prawa, jeśli wyniki wyraźnie wskazują, że pracownik przez kilka poprzednich dni był faktycznie niedysponowany.
